WERKPERIODE MAX KUIPER

Verslag Residency: Max Kuiper in de Geheime Bunker.
 1 maart – 15 april 2018.

Max Kuiper werkt met beeld, geluid en tekst in vele projecten, waaronder ‘Les Horribles Travailleurs’ en ‘z\w\a\r\t magazine’.
Les Horribles Travailleurs is een geluidsproject en bestaat uit het maken en uitbrengen van geluidscollages en composities; optredens; installaties en het organiseren van evenementen en samenwerkingsverbanden. z\w\a\r\t magazine is een persoonlijk kunstenaarstijdschrift met elementen als fotografie, collage, materialen, geluid, tekst, video, installaties en tentoonstellingen. Het concentreert zich op de verfijning van het veelomvattende begrip ‘zwart’.

Zijn werkperiode in de Geheime Bunker wil Max Kuiper gebruiken om het gebouw te doorgronden – onder meer door middel van geluid en foto’s. Het verblijf zal uitmonden in een speciale aflevering van ‘z\w\a\r\t magazine’, waarin naast visuele elementen ook geluid ook een rol zal spelen.” Het verblijf in de Geheime Bunker heeft voor een stroomversnelling gezorgd in de ontwikkeling van het werken met beeld en geluid. D.m.v. fotografie en het opnemen van geluid is er materiaal verzameld dat als basis dient voor een aflevering van z\w\a\r\t.
Echter:
De activiteiten in de Geheime Bunker zijn soms even waardevol en betekenis geladen als het verzamelde materiaal. Dus het verzamelen is niet alleen een middel om tot een werk te komen, maar is zelf een werk, of een onderdeel van een werk. Dat is de belangrijkste bevinding – en iets om verder te ontwikkelen. Er is in relatief korte tijd een veelvoud aan activiteiten ontplooid – hier worden enkele beschreven:

1) Cirkel en Kruis
Er zijn enkele stop-motion en animatiefilms gemaakt – zowel met de camera ter plaatste als in de studio m.b.v. de computer. De Cirkel en het Kruis (d.w.z. de X variant van het kruis) zijn vormen\beelden die tot het vocabulaire van z\w\a\r\t behoren.  De camera heeft deze figuren getekend in het gebouw.
Cirkel:
In het centrum van het gebouw is de camera op de vloer geplaatst en is er een cirkelvorm ontstaan door de camera steeds te verplaatsen. Er is een foto gemaakt vanuit iedere positie, met een naar buiten gerichte, langzaam roterende blik. Het is mooi om de rauwheid van het gebouw te laten samenvallen met de excessieve puurheid van de cirkel. Een korte animatiefilm waarin een andere cirkelvorm figureert is hier te zien: vimeo.com/262727762
Kruis:
Fotograferend zijn twee lijnen getekend op ooghoogte. Vanuit een hoek van het gebouw schuin door de kamers naar de tegenovergestelde hoek. Gestart vanaf een positie enkele meters buiten het gebouw en weer geëindigd in de open lucht. Met het maken van een stop-motion film wordt dus tegelijk een denkbeeldige kruisvorm in de ruimte getekend. De kruisfiguur is de onmogelijke versmelting van abrupte omschakeling, zwarte alertheid, krachtige aanwezigheid en rigoureus verdwijnen. Dit teken, en de handeling van het tekenen, is in staat om een verborgen dimensie van het gebouw te bevatten. Een techniek voor het waarnemen en meten van geheimen.

2) Raam
Foto’s gemaakt van het gebouw zijn afgedrukt op transparante sheets, soms als negatief – samen met enkele beelden die terugkerende motieven zijn in z\w\a\r\t: onder meer röntgenfoto’s van hand en borstkas; gebroken glas. Deze sheets zijn op het grote raam tussen de centrale, grote ruimte en de controlekamer bevestigd en daarvan zijn weer foto’s gemaakt, met de werkelijke ruimte dwars door de gefotografeerde ruimte heen. Een complexiteit van perspectieven en lagen die recht doet aan de rijkdom aan beelden en ervaringen die het gebouw heeft te bieden.

3) Geluid
Met de in het gebouw aanwezige materialen zijn vele geluidsopnamen gemaakt. De bunker verbergt een compleet orkest aan metalen voorwerpen met ieder een eigen klank. Verder kunnen er klanken gehaald worden uit onder meer plastic, glasscherven, kunststof, hout, steen, water, een lege fles, papier, wind, draad. Op verschillende manieren zijn geluiden uit deze voorwerpen gehaald: d.m.v. krassen, vallen, schrapen, druipen, tikken, wrijven, werpen, rollen, uitvloeien. Soms met behulp van meegebrachte voorwerpen zoals een mes en een staalborstel. Ook zijn deze materialen gecombineerd met de geluidskwaliteiten van oppervlakten zoals metalen deuren, betonnen muren, een groot raam van gewapend glas, kasten gemaakt van kunststof, houten elementen en kippengaas. Deze opnamen, deels in de studio bewerkt, zijn weer afgespeeld op draagbare recorders en opnieuw opgenomen. Door de plaatsing van de microfoon zijn de geluiden door het gebouw zelf gefilterd, vervormd of behandeld. Er is onder meer gebruik gemaakt van de akoestische eigenschappen van iedere kamer – met grote onderlinge verschillen; een luchtkanaal in de toiletruimte vervormd geluiden die buiten klinken  – een microfoon in de toiletruimte heeft geluiden opgenomen die een in de open lucht geplaatste recorder heeft afgespeeld; een microfoon is in een lange kartonnen buis geplaatst, in een fles of een luchtkanaal geschoven of onder water gedompeld, er zijn meerdere recorders in en om het gebouw geplaatst en er is met een microfoon door het gebouw gelopen. Het zijn methodes waarmee het gebouw zichzelf in termen van geluid kan definiëren.

4) Mes
Met een groot mes is op sleutelbeenhoogte een schrapend geluid gemaakt in een rechte lijn op alle muren van de bunker. Het was niet de bedoeling een spoor achter te laten. Eerst de buitenkant, vervolgens de binnenkant van de muren: een lijn op de muren van alle ruimtes in de bunker. Een microfoon die tegen het mes was geplaatst ving alle soorten geluiden op die het mes op de verschillende oppervlakken maakte. De breedte van een muur correspondeert met de lengte van de geluidsopname van het schrapen langs deze muur. Er vielen pauzes als er om een boom heen gelopen moet worden die dicht tegen de buitenmuur stond – en ook op de plekken waar geen muren zijn, zoals deuropeningen en de vier grote openingen in de centrale ruimte waar de pompinstallaties hebben gestaan. Het is een manier om het gebouw te laten klinken, tegelijkertijd is het een nadere kennismaking met de eigenschappen van de bunker. Het geheel aan opnamen brengt de bunker in kaart, het is een meettechniek met geluid als eenheid. Ook kunnen de opnamen in een later stadium worden bewerkt en samen met andere opnamen gebruikt worden voor composities. De handeling kan ook gezien worden als een performance, als een poëtische handeling. Het gebruik van het Mes is bewust gekozen en houdt rechtstreeks verband met het geweld dat de aanleiding is geweest voor de constructie van het gebouw.

5) Z\w\a\r\t
Aan de Geheime Bunker aflevering wordt nog gewerkt. Beeldmateriaal is hier te vinden: zwartsecretbunker.tumblr.com/   en op http://nl.pinterest.com/geheimebunker/max-kuiper/.  Dit is een groeiend album – niet de definitieve uitgave.