Expositie

WERKPERIODE ROSA HELLDORFER

studio omstand

 

” DE GEHEIME BUNKER ALS RUIMTELIJK SCHETSBOEK “
interview door Peter Nijenhuis, mei 2016
Rosa Helldorfer studeerde in 2013 af aan de afdeling Fine Art van ArtEZ in Arnhem. Sindsdien exposeerde ze in Arnhem, Rotterdam en elders en realiseerde ze met Anouk Mastenbroek Tijdlijnen in het landschap, een kunstwerk in de omgeving van het dorp Oosterend op het eiland Texel.
\\ In je werk lijken lijn en ruimte een belangrijke rol te spelen. Is dat zo?
Ik ben opgegroeid op een woonboot die lag afgemeerd naast de haven van een grotendeels afgebroken scheepswerf. Mijn ouders hadden een lasbedrijf. Ik groeide op tussen het staal, in een omgeving waar natuur, afbraak en industriële bedrijvigheid door elkaar liepen en alles met alles was verbonden door het water. Je kunt je voorstellen dat je in zo’n omgeving oog krijgt voor ruimtelijkheid en dat water, de ongepolijste esthetiek van industriële halffabricaten en materialen als staal een rol gaan spelen in je verdere leven. Met bijvoorbeeld staal heb ik niet toevallig iets. De roestigheid ervan vind ik mooi. Willekeurig welk stuk staal van enige omvang heeft voor mij op zich al een sculpturale werking. Staal is ook nog eens een geweldig materiaal. Je kunt er net als met papier van alles mee doen: vouwen, knippen en weer aan elkaar plakken. Bij de wereld van mijn jeugd hoorde ook constructie. Ik heb altijd naar hefkranen gekeken, naar de lijnen van de constructies en hoe die ogenschijnlijk veranderen als je je er omheen of er langs beweegt. De kern van wat ik nu doe, heeft met dat alles veel te maken. Ik maak ruimtelijke tekeningen. Met lijnen kun je ruimte en vlakken suggereren en als je zo’n tekening driedimensionaal uitvoert, krijg je een open architectuur. Je kunt er omheen en doorheen bewegen en als je echt aandachtig kijkt, zie je dat het geheel van de lijnen nergens hetzelfde beeld oplevert. Er zijn punten waar je de constructie helder kunt overzien, maar er zijn ook punten waar dat niet meer zo is en de lijnen een beeld opleveren dat varieert tussen orde en chaos. Het werk dat ik met Anouk Mastenbroek op Texel maakte, is opgetrokken uit twaalf stalen buizen die op een bepaalde manier zijn geknikt en zich horizontaal uitstrekken. De vorm van de buizen is gebaseerd op de lijnen van het golvende zeewater dat het eiland omgeeft en op de lijnen van de bewerkte akkers in de omgeving van het dorp. Die lijnen hebben bepaalde eigenschappen. Ze zijn typisch voor water en aarde in beweging en ze zijn verwerkt in een beeld dat weliswaar statisch is, maar dat vanaf ieder punt een ander beeld oplevert. Wat ik en Anouk Mastenbroek met dat werk voor ogen hadden is het wekken van aandacht voor de omgeving. Je hoopt dat het mensen aanzet om de veelvormigheid van het landschap bewust te ondergaan. Want het landschap is door je eigen bewegingen en het verstrijken van de tijd, het veranderen van het licht, de weersomstandigheden en het ingrijpen van de mens geen moment hetzelfde. Wat statisch lijkt, is steeds in beweging.
\\Draait het je om die veranderlijkheid?
Wat mij verwondert, is dat kijken nooit dezelfde ervaring oplevert. Als je op straat loopt en je kijkt een keer naar de hemel boven je, dan is het beeld van de straat en de tussenruimtes in zo’n straat plotseling helemaal anders. Van dat soort dingen krijg ik nooit genoeg. Deze zomer reis ik naar Parijs, niet over land, maar over de rivier. Ik heb een kleine motorzeilboot, een grundel. Daarmee vaar ik via de Waal en de Maas naar Maastricht en via de Marne en de Seine naar Parijs. Het landschap of een stad bekijken is varend over een rivier een hele andere ervaring dan er met de fiets of de auto doorheen rijden. Ik ben al eens over het water Parijs en Berlijn binnen gevaren. Als je in die steden over straat loopt, ben je een mier die niet zelden door de omringende architectuur wordt overweldigd. Maar als je Parijs of Berlijn met een schip binnenvaart, vouwen die steden zich voor je open.
\\Wat heb je in de Geheime Bunker gedaan?
Een aantrekkelijke ruimte vond ik de Geheime Bunker niet. Ik had in eerste instantie de neiging om alle deuren open te zetten en buiten te blijven hangen. Dat heeft me wel wat opgeleverd overigens. De bunker is een bovengrondse constructie. Het beton is ooit gestort en om dat te doen hebben ze in de jaren vijftig een gietvorm getimmerd van houten planken. De horizontale stroken die de afdrukken van de planken achterlieten, zijn nog duidelijk zichtbaar en bepalend voor het gebouw. Het strokenpatroon van de buitenkant heb ik mee naar binnen genomen, zou je kunnen zeggen. Ik heb het binnen gecombineerd met de overal in de vloer en elders aanwezige rasterpatronen. Ik heb die rasterpatronen door middel van stroken stof over de hele ruimte uitgebreid en gebruik gemaakt van de hoogteverschillen. In de binnenruimte van de Geheime Bunker liggen drie verhogingen. Die wilde ik aanvankelijk niet gebruiken omdat Niklas van Woerden, die vóór mij een project uitvoerde in de Geheime Bunker, er al gebruik van had gemaakt. Maar uiteindelijk heb ik het toch gedaan. De verhogingen zijn karakteristiek voor de ruimte. Ze bieden, als het om tekenen gaat, allerlei mogelijkheden en het zou zonde zijn om dat links te laten liggen. De verhogingen heb ik opgevat als een soort hangbruggen. Om dat een vorm te geven en aan het rasterpatroon van de stroken op de vloer een dimensie toe te voegen, heb ik draden gespannen van de verhogingen en van de vloer naar bepaalde punten op de dwarsmuur daarboven. Die hele rasterconstructie van draden en stroken heb ik op allerlei manieren gefotografeerd en getekend. Dat fotograferen en tekenen is een vorm van manipuleren. Je combineert, overdrijft, extrapoleert en experimenteert om eruit te halen wat erin zit. Door met je camera een ander stadpunt in te nemen en door het licht en de verhouding tussen scherp en vaag op een andere manier te gebruiken, tast je de visuele mogelijkheden af die de ruimte in zich bergt. Dat heb ik ook gedaan door te tekenen. In de tekeningen heb ik onder andere gebruik gemaakt van de hoogteverschillen waardoor de rasterpatronen de trekken krijgen van een zich in de ruimte welvend vlak, een bewogen hoogtekaart. Ik heb de Geheime Bunker kortom gebruikt als driedimensionaal schetsboek. Dat leverde een reeks ruimtelijke tekeningen en foto’s op waarvan de uitgangspunten door de ruimte werden aangereikt.

gerelateerde kunstenaars WERKPERIODE ROSA HELLDORFER